Útdráttur

Foreldrajafnrétti og þá helst réttindi feðra hafa verið nokkuð í umræðunni undanfarið. Greinarhöfundar hafa í störfum sínum séð að lögin gera ekki greinarmun á réttindum mæðra og réttindum feðra, að öðru leyti en því að móðir fer ein með forsjá við fæðingu barns ef foreldrar eru ekki í hjúskap eða skráðri sambúð. Það er þó nokkur munur á réttindum lögheimilisforeldra og umgengnisforeldra, sem oftar eru feður, en það er efni í aðra grein. Greinarhöfundum þótti því sláandi þegar upp kom mál ungs föður sem stóð uppi svo til réttindalaus gagnvart barni sínu af því er virðist af þeirri ástæðu einni að móðir hafði afsalað forsjá barnsins til barnaverndarnefndar.

______________________________________________________________________

Ragnheiður Elfa Þorsteinsdóttir lektor við lagadeild Háskólans á Akureyri

Þátttaka í Bankasambandi Evrópu, Evrópskt fjármálaeftirlitskerfi og framsal valdheimilda

Útdráttur

Evrópusambandið tók reglur um fjármáleftirlit til gagngerrar endurskoðunar í kjölfar fjármálakreppunnar sem hófst árið 2008. Komið var á nýju evrópsku fjármálaeftirlitskerfi með þremur eftirlitsstofnunum og evrópsku kerfisáhætturáði. Þá var talið nauðsynlegt að bregðast sérstaklega við skuldakreppunni á evrusvæðinu og dýpka samruna ríkjanna að því er varðar starfsemi lánastofnana með því að koma á miðlægu fjármálaeftirliti og skila- og slitameðferð. Árið 2012 var ákveðið að hefja það ferli. Löggjöf ESB um eftirlitsstofnanirnar bíður þess nú að vera tekin upp í EES-samninginn. Að óbreyttu hefði framsal valds  til þeirra ekki samrýmst stjórnarskrá Íslands og því verða reglurnar um þær teknar upp í samninginn á grundvelli sérstaks samkomulags sem náðist á haustdögum 2014 milli EFTA-ríkjanna og ESB. Með samkomulaginu verður jafnframt hægt að taka eina stoð bankasambandsins, hið samræmda regluverk sem varðar innri markaðinn, upp í EES-samninginn. Í nóvember árið 2014 tók Seðlabanki Evrópu við ábyrgð á fjármálaeftirliti með lánastofnunum á evrusvæðinu sem er liður í því að koma á sérstöku bankasambandi. Fjallað er um bankasambandið og þrjár stoðir þess með áherslu á eftirlitsþáttinnn en gert er ráð fyrir því að önnur ríki ESB en evruríki geti tekið þátt í því kjósi þau svo og byggist það þá á sérstöku fyrirkomulagi um nána samvinnu við Seðlabanka Evrópu. Í greininni er ekki fjallað um hagræn áhrif bankasambandsins heldur um hugsanlega þátttöku EFTA-ríkjanna í því, hvers fyrir sig eða sameiginlega, og stjórnskipuleg álitamál því tengt að því er Ísland varðar. Þátttaka í bankasambandinu er ekki hluti af EES-skuldbindingum en hið sameiginlega eftirlitskerfi, sem er ein stoð bankasambandsins, varðar engu að síður framkvæmd á löggjöf á sviði innri markaðarins. Kjósi Ísland að sækjast eftir að taka þátt í hinu miðlæga eða sameiginlega eftirlitskerfi reynir á stjórnskipulegar heimildir. Má færa rök fyrir því að ekki sé útilokað að slíkt framsal valds fái staðist að óbreyttri stjórnarskrá séu skilyrði fyrir því uppfyllt.